۶ نکته مهم درباره علائم سه ماهه اول بارداری

سه ماهه اول بارداری یک جریان شگفت‌انگیز، گاها عجیب و مملو از احساسات است. شاید بهترین و کوتاه‌ترین توصیف برای این دوران به ویژه برای مادران آن پاراگراف معروف، از کتاب اوریانا فالاچی باشد که می‌گوید:

«امشب پی بردم که وجود داری: بسان قطره‌‌ای از زندگی که از هیچ جاری شده باشد. با چشم باز در ظلمت محض دراز کشیده بودم که ناگهان در دل تاریکی جرقه‌ای از آگاهی و اطمینان درخشید: آری، تو آنجا بودی. وجود داشتی. گویی تیری به قلبم خورده بود وقتی صدای نامرتب و پر هیاهوی ضربانش را باز شنیدم…»

در سه ماهه اول بارداری ممکن است هنوز به ان شکل به نظر نرسید، اما احساس باردار بودن کنید. زیرا جوشش هورمون‌های بارداری در حال آماده‌سازی بدن شما هستند تا در 9 ماه آینده میزبان نوزادتان باشد. بنابراین باید انتظار درد، خستگی، نفخ و عوارض دیگر را داشته باشید. با شروع رشد نوزاد، اتفاقات زیادی در بدن شما می‌افتد.

در این مقاله به مسائلی اشاره می‌کنیم که باید انتظار آن را داشته باشید. همین‌طور ارائه چک‌لیستی برای سه‌ماهه اول بارداری تا غافلگیر نشوید!

ممکن است به خاطر برخی از علائم سه ماهه اول بارداری دچار هیجان شوید. اما سعی کنید به خود یادآوری کنید که این عوارض موقتی بوده و بخشی از فرایند شگفت‌انگیزی هستند که در بدن شما رخ می‌دهد. شما در حال رشد و پرورش یک کودک هستید!

در سه ماهه اول بارداری جنین در چه شرایطی است؟

سه‌ماهه اول بارداری بسیار مهم است. یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین دوران‌های حاملگی که در آن، جنین تغییرات عمده‌ای را تجربه می‌کند. در این دوره نه تنها بدن مادر تغییرات زیادی را تجربه می‌کند، بلکه جنین نیز از نظر فیزیکی و زیستی شروع به رشد و تکامل خواهد داشت. در این بخش از مقاله به تفصیل شرایط جنین در سه‌ماهه اول بارداری و مراحل مختلف رشد او خواهیم پرداخت.

هفته اول تا چهارم: آغاز زندگی

سه‌ماهه اول بارداری از زمان لقاح تخمک توسط اسپرم آغاز می‌شود. در این دوران فرآیندهای ابتدایی در بدن مادر و جنین در حال وقوع است که زمینه‌ساز ادامه رشد و توسعه جنین خواهد بود.

لقاح و تشکیل سلول تخم: در هفته اول بارداری تخمک بارور شده و یک سلول تخم به نام «زایگوت» شکل می‌گیرد. این زایگوت به سرعت شروع به تقسیم شدن کرده و تشکیل یک توده سلولی به نام «مورولا» می‌دهد. سپس این سلول‌ها به طور مرتب تقسیم شده تا در نهایت به بلاستوسیست تبدیل شوند که برای چسبیدن به دیواره رحم آماده است.

مرحله لانه‌گزینی: در پایان هفته دوم یا سوم، بلاستوسیست به دیواره رحم می‌چسبد و فرآیند لانه‌گزینی آغاز می‌شود. این فرآیند باعث می‌شود که هورمون‌هایی مانند HCG (هورمون انسانی گنادوتروپین) ترشح شوند که به بدن مادر پیام می‌دهند تا دوره قاعدگی متوقف شود و بارداری آغاز گیرد.

روند تشکیل سیستم عصبی اولیه: در هفته چهارم لوله عصبی اولیه جنین که بعدها به مغز و نخاع تبدیل می‌شود، شروع به شکل‌گیری می‌کند. این فرایند بسیار حیاتی است و در تعیین سلامت سیستم عصبی جنین نقش اساسی دارد.

هفته‌های 5 تا 8: رشد سریع و آغاز تکامل اندام‌ها

در این هفته‌ها جنین به سرعت شروع به تکامل می‌کند و ساختارهای پیچیده‌تر آغاز می‌شوند.

شکل‌گیری اندام‌های اولیه: در هفته پنجم قلب جنین شروع به ضربان کردن می‌کند. اگرچه این ضربان هنوز به اندازه‌ای قابل شنیدن نیست. همچنین در این هفته ساختارهای اولیه صورت و اندام‌ها آغاز می‌شود. دست‌ها و پاها به صورت برجستگی‌های کوچکی ظاهر می‌شوند.

آغاز تکامل مغز و نخاع: مغز و نخاع به طور پیوسته تکامل می‌یابند و این دوره سیستم عصبی جنین به سرعت پیچیده‌تر می‌شود. این روند به ویژه در هفته‌های ششم و هفتم ادامه دارد و با تشکیل نیمکره‌های مغزی و تقویت سیستم عصبی خودکار جنین همراه می‌شود.

رشد چشم‌ها و گوش‌ها: در هفته ششم چشم‌ها و گوش‌های جنین شروع به شکل‌گیری می‌کنند. اگرچه هنوز به طور کامل قابل تشخیص نیستند. در همین دوران دستگاه گوارش و سایر اندام‌های حیاتی مانند کبد و کلیه‌ها نیز در حال شکل‌گیری هستند.

هفته‌های 9 تا 12: پایان سه‌ماهه اول و شروع دومین سه‌ماهه

با نزدیک شدن به پایان سه‌ماهه اول بارداری، جنین تغییرات چشمگیری را تجربه می‌کند که شامل تکامل کامل‌تر اندام‌ها و شکل‌گیری ویژگی‌های ظاهری بیشتر خواهد شد.

شکل‌گیری اندام‌های تناسلی: در این دوره اندام‌های تناسلی جنین شروع به تکامل می‌کنند و در اواخر هفته دوازدهم، می‌توان جنسیت جنین را از طریق سونوگرافی تشخیص داد. البته هنوز این ویژگی به‌طور کامل قابل رویت نیست.

روند رشد سریع بدن: در این دوره جنین به سرعت رشد می‌کند. طول جنین ممکن است به حدود 5 تا 6 سانتیمتر برسد و وزن آن حدود 14 گرم باشد. ساختارهای اندام‌های فوقانی و تحتانی به شکلی کامل‌تر رشد می‌کنند و شکل‌های اولیه دست‌ها و پاها قابل مشاهده می‌شوند.

آغاز حرکات جنینی: در این دوران از بارداری جنین شروع به حرکت می‌کند. اما این حرکات هنوز به اندازه‌ای ضعیف است که مادر قادر به احساس آن‌ها نخواهد بود. این حرکات غیرارادی هستند و به دلیل رشد سریع عضلات و سیستم عصبی جنین اتفاق می‌افتند.

روند تکامل سیستم ایمنی: در هفته دوازدهم سه ماهه اول بارداری سیستم ایمنی جنین شروع به شکل‌گیری می‌کند و می‌تواند به دفاع در برابر برخی عفونت‌ها بپردازد. این به معنای آغاز عملکرد بدن جنین برای مبارزه با بیماری‌ها در مراحل بعدی بارداری است.

ویژگی‌های اصلی جنین در سه‌ماهه اول

رشد سریع: جنین در این دوره بسیار سریع رشد می‌کند و این روند به ‌طوری است‌که وزن آن از یک گرم در هفته‌های ابتدایی به حدود 14 گرم در هفته دوازدهم می‌رسد.

شکل‌گیری اندام‌ها: در پایان سه‌ماهه اول بیشتر اندام‌های اصلی جنین تشکیل شده و بسیاری از آن‌ها به مرحله عملکرد می‌رسند.

بروز حس‌های جنینی: گرچه حواس پنجگانه جنین در این دوران هنوز به تکامل کامل نرسیده‌اند، اما در این دوره، شروع به توسعه می‌کنند. به‌ویژه حواس شنوایی و بویایی به زودی در ماه‌های بعدی رشد خواهند کرد.

تغییرات بدن مادر در سه‌ماهه اول

در این مدت بدن مادر تغییرات فیزیکی و هورمونی زیادی را تجربه می‌کند که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

حالت تهوع و استفراغ: یکی از شایع‌ترین علائم این دوره که عموم زنان با آن آشنا هستند، تهوع بارداری است که معمولاً در سه‌ماهه اول به اوج خود می‌رسد.

افزایش میزان هورمون‌ها: سطح هورمون‌های بارداری مانند پروژسترون و HCG به شدت افزایش می‌یابد که موجب تغییرات فیزیکی و عاطفی در بدن مادر خواهند شد.

احساس خستگی و تغییرات خلقی: مادر ممکن است احساس خستگی، اضطراب یا تغییرات خلقی را تجربه کند که معمولاً به دلیل تغییرات هورمونی است.

به طور کلی سه‌ماهه اول بارداری دوره‌ای بسیار حیاتی است که در آن جنین به سرعت رشد و تکامل می‌یابد. از لحظه‌ای که تخمک بارور می‌شود تا پایان هفته دوازدهم، بسیاری از سیستم‌ها و اندام‌های حیاتی جنین تشکیل می‌شوند. این دوران برای مادر نیز به‌طور ویژه چالش‌برانگیز است. زیرا بدن او در حال تطابق با وضعیت جدید و نیازهای جنین است. در این دوره است که نیاز به مراقبت‌های پزشکی مناسب، تغذیه صحیح و استراحت کافی می‌توانند به حفظ سلامت مادر و جنین کمک کنند.

در ادامه مطالب ما تمامی مطالب را به طور مفصل بررسی خواهیم کرد.

۱. سه ماهه اول بارداری چطور محاسبه می­‌شود؟

سه‌ماهه اول بارداری از هفته نخست تا تقریبا پایان هفته سیزدهم طول می‌کشد و ماه‌های اول تا سوم را شامل می‌شود.

مطمئن نیستید در کدام هفته از بارداری هستید؟ اولین قدم برای تشخیص این مسئله، محاسبه تاریخ احتمالی زایمان است. توجه داشته باشید که تاریخ زایمان ممکن است تغییر کند (مخصوصا اگر پریودهای نامنظم دارید)، بنابراین زیاد سخت نگیرید.

در تمام کشورها روز نخست بارداری را اولین روز از آخرین قاعدگی زن می‌­دانند که به آن LMP گفته می‌­شود. معمولا 40 هفته پس از LMP را موعد زایمان ( Due date) در نظر می­‌گیرند که به طور متوسط فقط 5 درصد زنان دقیقا در روزی که محاسبه شده زایمان می­‌کنند!

به طور دقیق: «سه ماهه اول بارداری از نخستین روز LMP شروع شده و تا 13 هفته و 2 روز بعد ادامه پیدا می­‌کند.»

۲. سه ماهه اول بارداری علائم و نشانه‌هایی دارد؟

اتفاقات زیادی در سه‌ماهه اول برای بدن شما رخ می‌دهد. رایج‌ترین علائم اولیه بارداری که ممکن است تجربه کنید عبارتند از:

• ناخوشی صبحگاهی: این عارضه متأسفانه فقط صبح‌ها رخ نمی‌دهد. ناخوشی صبحگاهی معمولا از هفته ششم بارداری آغاز می‌شود. چای زنجبیل می‌تواند مؤثر باشد و وعده‌های غذایی کوچک اما مکرر نیز به شما کمک می‌کنند. اگر شدت تهوع زیاد است، می‌توانید با پزشک خود برای مصرف داروهای ضد تهوع مشورت کنید.
• حساس شدن سینه‌ها: سینه‌ها به شدت حساس و بزرگ شده و گزگز می‌کنند! شاید در هفته ششم تعجب کنید که چه بر سر سینه‌های قبلی‌تان آمده است!

• نوسانات خلقی: ممکن است (یا نه) که از هفته هفتم به طور مرتب نوسانات خلقی را تجربه کنید. اگر سابقه افسردگی دارید یا فکر می‌کنید نوسانات خلقی جدی هستند، درباره غربالگری برای افسردگی پیش از زایمان با پزشک خود مشورت کنید.
• افزایش وزن (یا کمبود آن): نوزاد شما هنوز خیلی کوچک است؛ این یعنی در سه‌ماهه اول فقط چند کیلو وزن اضافه می‌کنید. اگر از کاهش اشتها رنج می‌برید، حتی ممکن است چند کیلو وزن کم کنید.تا زمانی که افزایش وزن در سه‌ماهه دوم و سوم افزایش یابد، مشکلی نخواهید داشت. تا زمانی که تحمل دارید، روی خوردن وعده‌های غذایی سبک و مکرر متشکل از مواد مغذی با چگالی بالا (مانند آووکادو، ماست، موز، نان غلات یا کراکر) تمرکز کنید.احساس گرسنگی شدید دارید؟ سعی کنید میزان کالری دریافتی خود را در دوران بارداری کنترل کنید. در واقع، شما در سه‌ماهه اول به کالری اضافی نیاز ندارید (هرچند که میزان کالری دریافتی شما در سه‌ماهه دوم و سوم افزایش می‌یابد). اگر در نهایت بیش از حد لازم کالری دریافت کردید، روی بازگشت به مسیر عادی خود تمرکز کنید.

با پیشرفت در سه ماهه اول بارداری، ممکن است علائم دیگری مانند سوزش سر دل، یبوست، احساس طعم فلز در دهان، بیزاری از غذا و سردرد را تجربه کنید. تحمل کنید. سه‌ماهه دوم تسکین‌دهنده خواهد بود!

همچنین توجه داشته باشید که علائم در هر کسی متفاوت است. بنابراین اگر مادر یا خواهر شما دچار گرفتگی عضلات یا تکرر ادرار شده است، به این معنی نیست که شما هم این علائم را خواهید داشت.

۳. آیا گرفتگی عضلات در سه ماهه اول بارداری طبیعی است؟

بله. گرفتگی شکم و درد معده در سه ماهه اول بارداری طبیعی است. در مراحل اولیه بارداری-زمانی که جنین در جریان فرایندی به نام لانه‌گزینی به رحم می‌چسبد- ممکن است خونریزی یا گرفتگی خفیف را تجربه کنید.

نفخ و افزایش گاز-دو علت شایع گرفتگی-در سه ماهه اول بارداری نسبتا شایع هستند. به علاوه، از آنجایی که بدن شما خون بیشتری را به رحم می‌رساند، ممکن است در این ناحیه احساس فشار کنید، به‌ویژه وقتی که به ارگاسم می‌رسید (و در طی آن انقباضات رحمی طبیعی دارید).

با توجه به تمام تغییراتی که در جریان بارداری در بدن شما رخ می‌دهد، اینکه فکر کنید چه چیزی طبیعی و چه چیزی غیر طبیعی است، قابل درک است. در بسیاری از موارد، احساس درد معمولی جای نگرانی ندارد. اما باید بدانید که خطر سقط جنین در سه ماهه اول بارداری بیشتر است.

چند علامت وجود دارد که به محض مشاهده آنها باید با پزشک خود تماس بگیرید:

• خونریزی شدید واژینال
• درد شدید شکم
• تشنگی ناگهانی
• ادرار دردناک
• تب بالای 38 درجه، لرز و یا کمردرد
• پف شدید در دست و صورت
• اختلالات بینایی

اگر هر یک از علائم فوق را تجربه کردید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید. اگر ظرف چند دقیقه اول به کسی دسترسی پیدا نکردید، به نزدیک‌ترین اورژانس مراجعه کنید.

۴. رشد جنین در سه ماهه اول بارداری چقدر است؟

سه ماهه اول بارداری، جنین در قالب یک سلول بارور یا زیگوت جان می‌گیرد. پس از چسبیدن جنین به دیواره رحم، رشد او شروع شده و جثه کوچک او از اعضا، اندام‌ها و سیستم‌های لازم برخوردار می‌شود.

چند اتفاق مهم در این برهه هیجان‌انگیز و در جریان رشد جنین رخ می‌دهد:

• استخوان‌های نوزاد: حدود هفته ششم، رشد دست‌ها، پاها و بازوها آغاز می‌شود و انگشتان دست و پا در حدود هفته دهم رشد می‌کنند.
• مو و ناخن: پوست بین هفته‌های پنجم تا هشتم شروع به شکل‌گیری می‌کند و فولیکول‌های مو و بستر ناخن در حدود هفته یازدهم تشکیل می‌شوند.
• دستگاه گوارش: حدود هفته هشتم، روده‌های کودک شکل می‌گیرند و کودک به دو کلیه مجهز می‌شود.
• حس لامسه: گیرنده‌های لمسی کودک در حدود هفته هشتم بر روی صورت (عمدتا لب‌ها و بینی) فعال می‌شوند. تا هفته دوازدهم، گیرنده‌ها روی اندام تناسلی، کف دست و کف پا نیز شروع به کار می‌کنند.
• بینایی: عصب‌های بینایی (که اطلاعات را از چشم‌ها به مغز و مجددا به چشم منتقل می‌کنند) و عدسی‌ها در هفته چهارم شکل می‌گیرند و شبکیه چشم در حدود هفته هشتم شروع به رشد می‌کند.
• قلب: در هفته پنجم، لوله‌ای که به قلب کودک تبدیل می‌شود، به طور خودجوش شروع به تپیدن می‌کند. تپش آن به مرور قوی‌تر و منظم‌تر می‌شود و شما می‌توانید حدود هفته نهم یا دهم آن را بشنوید! (این زمان بسته به موقعیت کودک در رحم تغییر می‌کند).
• مغز: تقریبا در هفته هشتم بارداری، مغز کودک اندام‌های در حال رشد را تکان می‌دهد.
• حس چشایی: پرزهای چشایی کودک که به مغز متصل می‌شوند، در حدود هفته هشتم شکل می‌گیرند. اما از آنجایی که منافذ چشایی هنوز تشکیل نشده‌اند، کودک نمی‌تواند مایع آمنیوتیک اطراف خود را بچشد (که طعمی شبیه به آخرین وعده غذایی شما دارد).

سایر رویدادهای مهم سه ماهه اول بارداری شامل تشکیل ماهیچه‌ها، تولید گلبول‌های سفید خون برای مبارزه با میکروب‌ها و توسعه تارهای صوتی می‌شوند.

۵. در سه ماهه اول بارداری به چه نکات مهمی باید توجه داشته باشیم؟

در دوران سه ماهه اول بارداری، ممکن است وعده‌های غذایی، تمرینات و برنامه‌های روتین شما متفاوت به نظر برسد.

مهم‌ترین کارهایی که باید در سه‌ماهه اول انجام دهید عبارتند از:

• قبل از زایمان ویتامین بخورید: اگر هنوز این کار را نکرده‌اید، فورا مصرف ویتامین دوران بارداری را شروع کنید. انجام این کار در سه‌ماهه اول، خیال شما را از بابت دریافت ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم برای کودک در دوران بارداری راحت می‌کند.
• متخصص خود را انتخاب کنید: متخصصان زیادی وجود دارند که می‌توانید برای دوره بارداری خود انتخاب‌شان کنید. برای بررسی گزینه‌های خود وقت بگذارید و پزشک زنان و زایمان مناسب را بر اساس نیازهای خود انتخاب کنید.
• اولین نوبت پزشک زنان و زایمان را رزرو کنید: پزشک سوابق شما را بررسی می‌کند و یک معاینه فیزیکی کامل انجام می‌دهد. احتمالا تحت آزمایشات مختلف، از جمله پاپ اسمیر، آزمایش ادرار و آزمایش خون جهت تشخیص گروه خونی و وضعیت Rh، سطح hCG و وجود عفونت قرار می‌گیرید.
  باید یک سونوگرافی اولیه برای کنترل ضربان قلب خود انجام دهید. همچنین باید روزهای بارداری خود را تاریخ بزنید و مطمئن شوید که همه چیز طبق روال پیش می‌رود. همچنین ممکن است بسته به سوابق خانوادگی از منظر بیماری‌های ژنتیکی یا دیابت غربالگری شوید. پزشک شما سؤالات زیادی می‌پرسد، اما شما هم باید آماده باشید که سؤالات خود را مطرح کنید: وقت آن است که درباره ایمنی داروهایی که مصرف می‌کنید، ترک سیگار یا هر چیز دیگری که در ذهن دارید، سؤال کنید.
• آزمایشات ژنتیکی را انجام دهید: ممکن است برای بررسی سندرم داون و نقایص مادرزادی قلب، تست غربالگری شفافیت نوکال (NT) را انجام دهید (بین هفته‌های دهم تا سیزدهم بارداری). بسته به عوامل خطر، پزشک شما ممکن است تست غیر تهاجمی قبل از زایمان (NIPT) را در حدود هفته دهم تجویز کند.
  این تست یک نوع غربالگری خون است که ناهنجاری‌های کروموزومی را نشان می‌دهد. همچنین ممکن است که پزشک، انجام آزمایش‌های تهاجمی اما قطعی‌تر مانند نمونه‌برداری از پرزهای کوریونی یا آمنیوسنتز را توصیه کند. گاهی اوقات، تست غیر تهاجمی قبل از زایمان کافی است و پزشک فقط همین غربالگری را انجام می‌دهد و تست غربالگری شفافیت نوکال را نادیده می‌گیرد.
• آپشن‌های بیمه درمانی را در نظر بگیرید: هزینه بارداری بسته به عوامل مختلف متفاوت است و اگر بیمه درمانی نداشته باشید، بسیار گران تمام می‌شود. بنابراین، وقت آن است که برای یک طرح بیمه اقدام کرده یا شرایط بیمه خود را بررسی کنید تا هزینه‌های کلی را تا حد امکان پایین بیاورید.
• یک بودجه تعیین کنید: بزرگ شدن خانواده یک زمان عالی-و ضروری-برای ارزیابی مجدد مخارج ماهانه است. بنابراین باید هزینه بچه‌دار شدن را تعیین و سپس بودجه ماهانه خود را تنظیم کنید.
• درست غذا بخورید: وقت آن است که مصرف کافئین را کاهش دهید. همچنین باید بدانید که از کدام غذاها اجتناب کنید و کدام غذاها را در رژیم بارداری خود بگنجانید تا بتوانید آشپزخانه خود را بر طبق آن پر کنید.
• زمانی را به تناسب اندام اختصاص دهید: ورزش کردن در دوران بارداری مزایای زیادی برای شما و کودک دارد. این امر باید برای 30 دقیقه فعالیت بدنی در روز به شما انگیزه دهد. تمرینات سبک و مطمئن را امتحان کنید.
• اگر دوست دارید، رابطه جنسی برقرار کنید: معمولا این رابطه برای کودک بی‌خطر است؛ به علاوه، برای هر دوی شما فوایدی دارد.
• درباره اسم نوزاد فکر کنید: اگر اسمی در ذهن ندارید، بدانید که هرگز برای شروع زود نیست.
• برای اعلام بارداری خود برنامه‌ریزی کنید: به این فکر کنید که چطور و چه زمانی می‌خواهید این خبر خوب را به دوستان و خانواده خود اعلام کنید یا آن را در رسانه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارید.
  اکثر خانم‌ها برای انجام این کار تا پایان سه‌ماهه اول، که خطر سقط جنین به حداقل می‌رسد، صبر می‌کنند. و اگر شاغل هستید، به این فکر کنید که چه زمانی باید به رئیس خود اطلاع دهید که باردار هستید. تحقیقات خود را از قبل انجام دهید تا از سیاست‌های مرخصی زایمان شرکت مطلع باشید. (در همین رابطه: ۸ چک لیست کامل از اقلام و وسایل ضروری قبل از تولد نوزاد)

۶. از چه چیزهایی باید در سه ماهه اول بارداری اجتناب کرد؟

اگر در دوران سه ماهه اول بارداری هستید، یک فهرست طولانی از کارهایی دارید که باید انجامشان دهید. اما چند کار هستند که نباید انجام دهید. این‌ها مواردی هستند که باید در سه‌ماهه اول از آن‌ها اجتناب کنید.

• ظرف خاک گربه: مدفوع گربه می‌تواند دارای یک انگل بالقوه مضر باشد که ممکن است باعث عفونتی به نام توکسوپلاسموز شود. توکسوپلاسموز در مراحل اولیه بارداری می‌تواند سلامت جنین را به خطر بیاندازد و مشکلات بینایی و شنوایی ایجاد کند، در حالی که در اواخر بارداری ممکن است چندان جدی نباشد. اگر فکر می‌کنید به این انگل مبتلا شده‌اید، از پزشک خود بخواهید برایتان آزمایش خون تجویز کند.
• وان داغ و سونا: هنگامی که باردار هستید، باید از انجام فعالیت‌هایی مانند نشستن در وان داغ، سونا یا حتی غوطه‌ور شدن در وان حمام که دمای بدن را به بیش از 38 درجه می‌رسانند، اجتناب کنید (این مسئله در مورد بیکرام یا یوگای «داغ» و ورزش در هوای سوزان نیز صدق می‌کند). لازم نیست زیر دوش آب سرد بروید، اما باید یک دماسنج با خود داشته باشید تا مطمئن شوید که دمای آب در محدوده 36 تا 37 درجه می‌ماند.
• الکل: به این فکر می‌کنید که به سلامتی این خبر خوب بنوشید؟ تجدیدنظر کنید. هیچ مقدار الکلی وجود ندارد که در دوران بارداری بی‌خطر باشد. نوشیدن زیاد الکل-چهار یا تعداد بیشتری نوشیدنی در یک نشست-می‌تواند عوارضی مانند سندرم الکل جنین یا FAS را به دنبال داشته باشد. البته می‌توانید به سلامتی نوزادتان بنوشید، اما باید مطمئن شوید که خبری از الکل در لیوان نیست.
• غذاهای خام یا نیم‌پز: حالا که باردار هستید، باید تا پایان دوران بارداری از خوردن سوشی و استیک‌های نیم‌پز اجتناب کنید. گوشت خام و نیم‌پز، غذاهای دریایی و تخم مرغ ممکن است حاوی باکتری‌ها و انگل‌های عفونت‌زا باشند که برای شما یا کودک‌تان ضرر خواهد داشت. خبر خوب (اگر بشود آن را خوب نامید) علائمی مانند تهوع و بیزاری از غذا ممکن است اشتهای شما را در اوایل بارداری کاهش دهند، بنابراین ممکن است تمایلی هم به خوردن این غذاها نداشته باشید.
• مصرف سیگار: مصرف دخانیات در دوران بارداری ایمن نیست. سیگار کشیدن و مصرف ماریجوانا می‌تواند ریسک عوارض بارداری، مانند وزن کم نوزاد هنگام تولد و زایمان زودرس را افزایش دهد. (بیشتر بدانید: بهترین و جدیدترین منبع راهنمای سلامت و تغذیه کودکان)

تغییرات طبیعی روحی و عاطفی مادر در سه ماهه اول بارداری

در سه‌ماهه اول بارداری مادران معمولاً تغییرات روحی و عاطفی متعدد و طبیعی را تجربه می‌کنند که می‌تواند ناشی از ترکیب تغییرات هورمونی، فیزیکی و روانی باشد. این تغییرات ممکن است برای برخی از زنان قابل مدیریت‌تر باشد. در حالی که برای برخی دیگر ممکن است چالش‌آفرین واقع شود. در ادامه به برخی از این تغییرات طبیعی خواهیم پرداخت:

بروز نوسانات خلقی

یکی از شایع‌ترین تغییرات عاطفی در سه‌ماهه اول بارداری نوسانات خلقی است. این تغییرات گاهی به دلیل افزایش سطح هورمون‌ها، به‌ویژه استروژن و پروژسترون ایجاد می‌شود.

افزایش میزان حساسیت: بسیاری از زنان احساسات بیشتری را تجربه می‌کنند و ممکن است به راحتی گریه کنند یا احساس تحریک‌پذیری داشته باشند.

تغییرات سریع خلق‌وخوی مادر: مادران ممکن است تغییرات سریعی در حالت روحی خود تجربه کنند. به‌طوری‌که در یک لحظه شاد و در لحظه دیگر احساس غمگینی و اضطراب کنند.

تجربه احساس اضطراب و نگرانی

احساس اضطراب و نگرانی در اوایل بارداری نیز رایج است. چرا که زنانی که تازه باردار شده‌اند ممکن است نسبت به ناشناخته‌ها و تغییرات آینده نگران باشند.

نگرانی‌هایی مربوط به سلامت جنین: در این زمینه مادران ممکن است درباره سلامت و رشد جنین خود نگرانی‌هایی داشته باشند.

میل به تغییر در سبک زندگی: تغییرات مورد انتظار در سبک زندگی و وظایف پیش‌رو می‌تواند منجر به افزایش سطح اضطراب شود.

تجربه احساس شادی و هیجان

در عین حال دوران بارداری مرحله‌ای بسیار پرشور و هیجان‌انگیز است و می‌تواند موجی از شادی و خوشحالی را برای مادر به همراه داشته باشد.

اهمیت انتظار و برنامه‌ریزی: فکر کردن به آینده و برنامه‌ریزی برای ورود یک عضو جدید به خانواده می‌تواند منبعی از شادی باشد.

احساس موفقیت در مادر: تجربه تشکیل یک زندگی جدید می‌تواند به حس موفقیت و رضایت خاطر برای مادر منجر شود.

احساس خستگی و افسردگی خفیف

خستگی شدید و حتی احساس افسردگی خفیف می‌تواند به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی و روحی در بدن مادر رخ دهد و کاملا طبیعی خواهد بود.

کاهش میزان انرژی: به دلیل افزایش نیاز بدن به انرژی برای حمایت از رشد جنین، مادر ممکن است انرژی کمتری داشته باشد و احساس خستگی بیشتری را تجربه کند.

بروز نقص خواب: مشکلات خواب به‌ویژه در شب‌ها، می‌تواند منجر به احساس افسردگی یا تحریک‌پذیری در طول روز شود.

بروز تغییر در احساسات جنسی

هورمون‌های دوران بارداری ممکن است بر میل جنسی تأثیر بگذارند و ممکن است آن را افزایش یا کاهش دهند.

افزایش میل جنسی: برخی زنان به دلیل افزایش جریان خون در ناحیه لگن و تغییرات هورمونی، ممکن است افزایش میل جنسی را تجربه کنند.

کاهش میل جنسی: به دلیل احساس خستگی، تهوع یا حساسیت سینه‌ها، برخی زنان کاهش در میل جنسی را تجربه می‌کنند.

نیاز به حمایت عاطفی از سمت همسر

در این سه ماهه اول بارداری زنان ممکن است احساس کنند که نیاز به حمایت عاطفی بیشتری از طرف همسر، خانواده و دوستان دارند.

اهمیت گفتگو و حمایت: صحبت با دیگران، به‌ویژه کسانی که تجربه بارداری داشته‌اند، می‌تواند احساس اطمینان و آرامش بیشتری به مادر بدهد.

اهمیت مشارکت در گروه‌های حمایتی: مشارکت در گروه‌های بارداری و یا مشاوره می‌تواند منبعی مهم برای حمایت عاطفی در این دوره باشد.

سه‌ماهه اول بارداری دوران پرچالش و مهیجی برای مادران است. تغییرات روحی و عاطفی که در این دوره رخ می‌دهند، بسیار طبیعی بوده و ناشی از تغییرات گسترده هورمونی و انتظارات جدید خواهند بود. شناخت و درک این تغییرات می‌تواند به مادران کمک کند تا با اعتماد به نفس و آگاهی بیشتری این دوره را مدیریت کنند. مهم است که مادران در این دوره به دنبال حمایت و کمک از عزیزان و حتی متخصصان سلامت روان باشند تا بتوانند این تجربه را به بهترین شکل ممکن تجربه کنند.

سه ماهه اول بارداری با چند خبر بسیار خوب همراه است (شما باردار هستید!) و علائم ناخوشایندی هم به همراه دارد (مثلا نمی‌توانید صبحانه خود را تحمل کنید). خبر خوش این است که ناخوشی صبحگاهی، خستگی و نیاز مداوم به دستشویی رفتن از سه ماهه دوم بارداری تسکین می‌یابند. روزهای بهتری در راه است!

برای مطالعه و دریافت راهنمای کامل‌تر در خصوص این موضوع می‌توانید مروری بر صفحه اختصاصی راهنمای بارداری داشته باشید.

پی‌نوشت مطلب:

• این یادداشت با عنوان Your Guide to the First Trimester of Pregnancy پیشتر در نشریه اینترنتی whattoexpect.com منتشر و توسط تیم تحریریه بی‌سی‌سی مگ تدوین و ترجمه شده است.
• بی‌سی‌سی مگ ژورنالی برای مادران و کودکان است که مستقیما با رویکرد حمایت از مخاطبان و همراهان و همچنین اطلاع‌رسانی، با اتکا بر منابع معتبر و به پشتوانه سیاست‌های مراقبتی برند بی‌سی‌سی منتشر می‌گردد. لازم به ذکر است که هیچ یک از مطالب یا مقالات بی‌سی‌سی مگ جایگزین مشاوره یا نظر مستقیم پزشک متخصص نخواهد بود. بنابراین همواره مشورت با پزشک را اولویت خود قرار دهید.