«از شیر گرفتن نوزاد» زمانی رخ میدهد که تغذیه کودک از شیر مادر به سایر منابع غذایی منتقل شود. از شیر گرفتن فرایندی است که صبر و درک متقابل مادر و فرزند را میطلبد. ضمن اینکه حتما باید بدانیم این تصمیم رویکردی کاملا شخصیست. در واقع همه چیز به شما بستگی دارد.
این پروسه برای قطع کردن شیر مادر، دلایل متعددی دارد از جمله: «کافی نبودن شیر مادر، دردناک شدن سینههای مادر، ضرورت بازگشت مادر به شرایط کاری یا چیزی شبیه به این، بیماری یا استفاده از داروهای خاص که بر روی شیر مادر تاثیر میگذارد، بارداری مجدد و برخی موارد دیگر» که به تفصیل در متن مقاله به آن خواهیم پرداخت.
«لازم است بدانید اگر از شیر دادن رنج میبرید یا به هر دلیلی از شرایط مطلوبی برخوردار نیستید ابتدا و حتما برای از شیر گرفتن نوزاد با پزشک متخصص خود در اینباره مشورت کنید.»
۱. بهترین دوره برای از شیر گرفتن نوزاد چه وقت است؟
واقعیت مهم و آشکار: «این یک تصمیم شخصی است.» یک مادر ممکن است تحت تاثیر شرایط برگشت به کار، سلامتی خود یا کودک، یا صرفا احساس مناسب بودن زمان، تصمیم به انجام این کار بگیرد.
آکادمی اطفال آمریکا (AAP) تغذیه نوزادان را در ۶ ماه اول زندگی فقط با شیر مادر توصیه میکند. پس از این دوره، ترکیبی از غذاهای جامد و شیر مادر را تا حداقل ۱ سالگی توصیه میکند. بعد از آن نوزادان میتوانند شروع به نوشیدن شیر گاو کنند.
اکثر کارشناسان موافقند که شیردهی باید تا زمانی که برای مادر و کودک مناسب است تداوم داشته باشد. بسیاری از مادرها پس از اولین سالروز تولد کودک، اقدام به از شیر گرفتن کودک میکنند.
در این سن، نوزادان شروع به راه رفتن، صحبت کردن و خوردن غذاهای جامد میکنند. بنابراین ممکن است به طور طبیعی علاقه خود را به مادر از دست بدهند.
بعضی از مادران بیش از یک سال به نوزادشان شیر میدهند (به این امر شیردهی طولانیمدت گفته میشود). شیردهی طولانیمدت برای مادران و کودکانی که آماده از شیر گرفتن نیستند، تصمیم بیخطر و معقولی است.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) به مادران توصیه میکند که تا دو سال اول از شیر خود برای تغذیه کودک استفاده کنند.
لزومی ندارد که از شیر گرفتن کودک صفر یا صد باشد. بعضی از مادرها بسته به شرایط و برنامه کاری خود تصمیم میگیرند که در روز از شیر خشک استفاده کنند و شبها شیردهی کنند.
هر وقت که تصمیم بگیرید کودک را از شیر بگیرید، ممکن است فرزند شما فکر دیگری در سر داشته باشد. بعضی از کودکان زودتر از تصمیم مادر از شیر فاصله میگیرند و برخی دیگر برخلاف میل مادر مقاومت میکنند.
کودکانی که طولانیمدت شیر خوردهاند، معمولا مقاومت بیشتری در برابر این پروسه حساس دارند. برای مثال، ممکن است یک کودک 2 ساله نسبت به یک کودک ۱۲ ماهه دلبستگی بیشتر و انعطاف کمتری نسبت به ترک شیر مادر داشته باشد. در این مواقع، استفاده از یک روند تدریجی و توجه به نیازهای یکدیگر بسیار مهم است
۲. چه علائمی نشان میدهد که باید کودک را از شیر بگیرید؟
بعضی از بچهها هرگز از شیر مادر خسته نمیشوند. اما بعضیها به مادران خود سرنخهایی میدهند که نشان میدهد آماده ترک شیر هستند:
- به نظر میرسد کودک هنگام شیر خوردن بیعلاقه یا خسته است
- مدت زمان شیر خوردن به طور دائم در حال کاهش است
- حواس نوزاد در حین شیر خوردن به راحتی پرت میشود
- بازی با پستان، مثل کشیدن و یا مکث در شیر خوردن یا گاز گرفتن. کودکانی که در حین شیر خوردن دائما پستان مادر را گاز میگیرند، باید فورا از شیر گرفته شوند. مادر باید با آرامش اما قاطعانه به آنها بگوید که گاز گرفتن درد دارد.
- شیر خوردن برای تسکین (کودک پستان مادر را میمکد، اما شیر نمیخورد)
۳. چه روشی بهتر است؟
برای اینکه مادر و کودک از نظر جسمی و عاطفی با این تغییر وفق پیدا کنند، از شیر گرفتن باید به صورت تدریجی انجام شود. یک روش این است که حداقل هفتهای یکبار از طریق شیشه یا فنجان به کودک شیر دهید تا به شیر خوردن از آنها عادت کند.
اگر میخواهید به کودک خود شیر مادر دهید، باید شیرتان را بدوشید. اگر قصد دارید کودک را از شیر بگیرید، باید آهسته عمل کنید تا از پرخوری کودک جلوگیری کنید.
شما میتوانید با قطع شیردهی در ساعات ظهر شروع کنید، چون معمولا کوچکترین و ناخوشایندترین وعده غذایی است-مخصوصا برای مادران شاغل. بسیاری از مادران، قطع شیردهی قبل از خواب را به مرحله آخر واگذار میکنند؛ چون تأثیر بسزایی در ارتباط بین کودک و مادر دارد.
برخی از مادران تصمیم را به فرزند خود واگذار میکنند. کودکانی که در روز سه وعده غذای جامد میخورند (به اضافه میان وعدهها)، اغلب کمتر شیر میخورند. در این صورت، شیر مادر به دلیل کاهش تقاضا خشک میشود و مادر برای شیردهی باید اقدام به دوشیدن کند.
اگر کودک شما کمتر شیر مادر میخورد، از شیر خشک یا شیر سرشار از آهن استفاده کنید. در مورد میزان شیر دریافتی فرزندتان با پزشک مشورت کنید.
اگر کودک شما قبل از یک سالگی از شیر گرفته میشود، یا متوجه شدید که شیر کافی ندارید، باید به کودک شیر خشک بدهید. با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید چه شیر خشکی برای کودک مناسب است.
۴. هر از گاهی از شیشه شیر استفاده کنید
اگر کودک از منبع دیگری هم شیر خورده باشد، از شیر گرفتن نوزاد آسانتر میشود. پس سعی کنید بعد از اینکه شیردهی به سرانجام رسید، هر از گاهی از شیشه شیر استفاده کنید.
حتی اگر به شیردهی ادامه دهید، این کار میتواند بعدها به قطع شیردهی کمک کند. همچنین به سایر اعضای خانواده اجازه میدهد به نوزاد غذا بدهند و این امکان را فراهم میکند که کودک را به یک مراقب بسپارید.
نوزادان بالای 6 ماه باید غذاهای جامد و شیر مادر بخورند. پس از 1 سالگی، شیر مادر نمیتواند به تنهایی مواد مغذی لازم برای کودک در حال رشد را تأمین کند. پس غذاهای جامد باید جزء ثابت رژیم غذایی کودک باشند.
همانطور که شروع به قطع شیردهی میکنید، توجه داشته باشید که کودک شما به زمان نیاز دارد تا خود را با نوشیدن شیر از شیشه وفق دهد. صبور باشید تا کودک به واکاوی در دنیای غذا بپردازد. (بررسی بیشتر: منبع راهنمای سلامت و تغذیه کودکان)
چند راهحل دیگر برای تسهیل روند این تغییر وجود دارد:
- در مواقعی که شیر میدادید، فرزندتان را درگیر یک بازی سرگرمکننده کنید یا او را به گردش شرکت ببرید.
- از نشستن در مکانهای شیردهی یا پوشیدن لباسهای مرسوم برای شیردهی خودداری کنید.
- اگر فرزندتان سعی دارد خود را با تغییرات دیگری وفق دهد، قطع شیردهی را به تأخیر بیندازید. تلاش برای از شیر گرفتن کودک در شرایطی که کودک به تازگی تحت مراقبت دیگران قرار گرفته یا در حال دندان درآوردن است، ایده خوبی نیست.
- اگر کودک شما کمتر از 1 سال دارد، سعی کنید در زمان مرسوم برای شیردهی از فنجان یا شیشه استفاده کنید. اگر کودک شما بزرگتر است، یک میانوعده سالم، شیر با فنجان یا در آغوش گرفتن کودک را امتحان کنید.
- سعی کنید برنامه روزانه خود را تغییر دهید تا در زمان شیردهی مشغول باشید.
- از همسرتان برای ایجاد حواسپرتی در زمان مرسوم برای شیردهی کمک بگیرید.
- اگر کودک دچار عادت مکیدن انگشت شد یا به یک پتوی خاص خو گرفت، او را مأیوس نکنید. کودک دارد سعی میکند که خود را با تغییرات عاطفی ناشی از قطع شیردهی وفق دهد.
۵. نکاتی درباره احساس مادران در این خصوص
بسیاری از مادران با قطع شیردهی دچار احساسات متفاوتی میشوند. از شیر گرفتن، آزادی عمل و انعطاف بیشتری به همراه دارد، و مادر افتخار میکند که کودکش در حال رسیدن به یک نقطه عطف است. اما شیردهی یک عمل خودمانی است که پیوند محکم بین مادر و کودک را تقویت میکند. بنابراین، برخی از مادران به سختی میتوانند از آن دل بکنند.
طیف وسیعی از احساسات در انتظار شماست. باید بدانید که کودک نیز در همین شرایط قرار دارد. همچنین توجه داشته باشید که در روزهای آینده، راههای فوقالعاده دیگری نیز برای پرورش فرزندتان پیش روی شما قرار خواهد گرفت.
به طور کل مواردی مهمی وجود دارند که احتمالا همه مادران درباره آنها نگرانیهایی را تجربه خواهند کرد. درک تغییر و مهمترین تحولات فیزیکی برای نوزادان در طول رشد بسیار ضروریست. اگر خواندن این مطلب برایتان مفید بوده، بد نیست برای آشنایی و کسب اطلاعات بیشتر درباره موضوع اولین دندان نوزاد، علائم و ۹ نکته ضروری در این خصوص مطالعهای داشته باشید.
همچنین، برای مطالعه و دریافت راهنمای کاملتر در خصوص این موضوع میتوانید مروری بر صفحه اختصاصی مقالات حوزه نوزادی داشته باشید.
پینوشت مطلب:
- این یادداشت با عنوان Weaning Your Child (که پیشتر در نشریه اینترنتی kidshealth.org انتشار یافته) توسط تیم تحریریه بیسیسی مگ تدوین و ترجمه شده است.
- بیسیسی مگ ژورنالی برای مادران و کودکان است که مستقیما با رویکرد حمایت از مخاطبان و همراهان و همچنین اطلاعرسانی، با اتکا بر منابع معتبر و به پشتوانه سیاستهای مراقبتی برند بیسیسی منتشر میگردد. لازم به ذکر است که هیچ یک از مطالب یا مقالات بیسیسی مگ جایگزین مشاوره یا نظر مستقیم پزشک متخصص نخواهد بود. بنابراین همواره مشورت با پزشک را اولویت خود قرار دهید.
ممنون از این مطلب خوب. در مورد این موضوع خیلی وسواس داشتم. خیلی سعی کردم بخونم. با چندین مشاور هم صحبت کردم. واقعا این موضوع فارغ از کلیشه، یک انتخاب شخصیه. نمیشه کتمان کرد که گاهی چقدر میتونه برای یه مادر سخت باشه. اما گاهی اوقات یه روندیه که باید در پیش گرفت. ممنون از بیسیسی.
درود بر شما
چقدر خوشحالیم که احساسات و تجاربتون رو با ما به اشتراک میگذارید. باعث افتخارمونه که همراهی مثل شما داریم.
موید باشید