اطلاعات کامل درباره نمودار رشد کودک

اطلاعات نمودار رشد کودک برای مقایسه قد، وزن و اندازه سر فرزندتان با کودکان هم سن استفاده می‌­شود. و فقط از این طریق می­‌توان دریافت میزان رشد جسمی یک کودک نسبت به هم­سالان و هم­جنسان خود طبیعی است یا خیر.

نمودار رشد کودک می­‌تواند به شما و ارائه دهنده مراقبت‌­های بهداشتی کودک کمک کند تا در حین رشد، تمامی مراحل تکامل جسمی او را دنبال کنید و تحت نظر داشته باشید. این نمودارها ممکن است یک هشدار اولیه مبنی بر اینکه رشد فرزند شما دچار اختلال است و احتمالا مشکل پزشکی در میان است، ارائه دهد.

چارت رشد از اطلاعات به دست آمده از اندازه­‌گیری قد و وزن  و اندازه دور سر هزاران کودک تهیه شده است. آمار به دست آمده از این اعداد، منبع مناسبی برای به دست آوردن میانگین وزن و قد کشور برای هر سن و جنسیت نیز هست.

خط صدک بر روی نمودار رشد کودک چیست و چه کاربردی دارد؟

بر روی نمودار رشد سه خط صدک با شماره‌­های 3، 50 و 90 وجود دارد. منحنی خط صدک نشان می‌­دهد که از هر 1000 کودک، 500 نفر بالای این خط منحنی و 500 نفر دیگر زیر این خط منحنی قرار می­‌گیرند. کودکانی که دارای رشد مناسبی هستند بر روی خط 50 قرار خواهند گرفت.

خطوط یا منحنی‌های روی نمودارهای رشد نشان می‌دهد که چند کودک دیگر در یک سن خاص وزن معینی دارند. به عنوان مثال، وزن روی خط صدک 50 به این معنی است که نیمی از کودکان بیش از این عدد و نیمی از کودکان وزن کمتری دارند. یا اگر نمودار وزنی کودک شما بر روی 30 قرار دارد، به معنی این است که 30 درصد کودکان در وضعیت مشابه فرزند شما همان وزن یا مشابه آن را دارند، و 70 درصد دیگر وزن بیش­تری از کودک شما د­اشته‌­اند.

صدک ایده آل در نمودار رشد برای فرزندم چقدر است؟

این پرسش بسیاری از مادرها و پدران است. باید بگوییم هیچ عدد ایده آلی وجود ندارد. کودکان سالم در هر شکل و اندازه‌ای هستند و نوزادی که در صدک 5 قرار دارد می تواند به اندازه نوزادی که در صدک 95 قرار دارد سالم باشد.

در حالت ایده‌آل، هر کودک در طول زمان از الگوی رشد یکسانی پیروی می‌کند، قد و وزن به همان نسبت افزایش می‌یابد و قد و وزن متناسب با یکدیگر است. این بدان معنی است که معمولاً یک کودک روی یک خط صدک مشخص در منحنی رشد می­‌ماند.

بنابراین اگر پسر 4 ساله ما در خط صدک 10 است و همیشه در آن خط بوده ، او به رشد خود در امتداد الگوی خود ادامه می‌­دهد که نشانه خوبی است. (بیشتر بدانید: بهترین و جدیدترین منبع راهنمای لباس کودک)

نمودار رشد کودک چه چیزی را اندازه گیری می‌­کنند؟

پزشک کودکان در طول هر ملاقات موارد ذیل را در مورد کودک اندازه‌گیری می‌کند:

• وزن (بر حسب گرم و کیلوگرم)
• قد (در کودکان زیر 3 سال در حالت دراز کشیدن و در کودکان بالای 3 سال در حالت ایستاده اندازه گیری می‌شود.)
• دور سر (اندازه سر با پیچیدن یک نوار اندازه گیری از پشت سر تا بالای ابروها انجام می‌شود.)
• همچنین از 2 سالگی می توان شاخص توده بدنی ( BMI ) کودک را محاسبه کرد. برای تعیین BMI از اعداد قد و وزن استفاده می شود. اندازه گیری BMI می‌تواند چربی بدن کودک را نیز تخمین بزند.

هر یک از اندازه‌­گیری‌­های کودک شما در نمودار رشد قرار داده می‌­شود. سپس این اندازه­‌ها با محدوده استاندارد (طبیعی) برای کودکان هم جنس و هم سن مقایسه شده تا رشد طبیعی و غیر طبیعی کودک تخمین زده شود. با بزرگتر شدن فرزندتان نیز از همان نمودار برای رشد جسمی او می‌توانید استفاده کنید.

علت اندازه‌­گیری دور سر کودکان چیست؟

در نوزادان، دور سر می‌­تواند سرنخ‌هایی در مورد رشد مغز به ما بدهد. اگر سر نوزاد بزرگتر یا کوچکتر از سایر بچه‌ها باشد یا رشد سر متوقف شود، یا این که خیلی سریع رشد کند، ممکن است به این معنی باشد که مشکلی وجود دارد.

به عنوان مثال، سر غیرعادی بزرگ ممکن است نشانه­‌ای از هیدروسفالی و تجمع مایع در داخل مغز باشد. و سر کوچکتر از حد متوسط هم ​​ممکن است نشانه این باشد که مغز به درستی رشد نمی­‌کند یا رشدش متوقف شده است. (بررسی کنید: خرید آنلاین جدیدترین مدل لباس نوزاد و کودک با الیاف طبیعی)

چگونه می‌­توان نمودار رشد کودک را تفسیر کرد؟

بسیاری از والدین نگران هستند که بدانند آیا قد، وزن یا سایز سر فرزندشان طبیعی است؟ یا از اکثر کودکان همسن خود کوچکتر و یا حتی بزرگ­تر است.

یادگیری چند واقعیت مهم می‌­تواند درک معنای اندازه‌­گیری­‌های مختلف که بر روی نمودار رشد کودک قرار می­‌گیرد را برای والدین آسان­‌تر کند. حتما در تفسیر این نمودارها به موارد مهم زیر دقت کنید:

• ممکن است در اندازه‌­گیری اشتباهاتی رخ دهد. برای مثال اگر کودک روی ترازو تکان بخورد وزن دقیقی یادداشت نخواهد شد.
• یک اندازه گیری وزنی ممکن است تصویر واقعی وزن کودک در یک دوره را نشان ندهد. به عنوان مثال، یک کودک نوپا ممکن است پس از یک دوره اسهال وزنش کاهش پیدا کند، اما به احتمال زیاد پس از تمام شدن بیماری دوباره وزن خود را به دست خواهد آورد.

تفسیر صرف اعداد نمی‌­تواند نتیجه‌گیری دقیقی ارائه کند. طیف وسیعی برای آنچه رشد “عادی” کودک در نظر گرفته می‌شود وجود دارد. به طور مثال فقط به این دلیل که فرزند شما در صدک 15 وزن قرار دارد (به این معنی که از هر 100 کودک 85 کودک وزن بیشتری دارند)، نمی­‌توان در مورد رشد کم او نتیجه­‌گیری کرد.

این عدد به ندرت به این معنی است که کودک بیمار است، شما به اندازه کافی به کودک غذا نمی­‌دهید و یا شیر مادر برای او کافی نیست. همچنین باید بدانید اندازه‌های نمودار رشد کودک شما پیش­‌بینی نمی­‌کند که آیا در بزرگسالی قد بلند، کوتاه قد، چاق یا لاغر خواهد بود.

4 علامت نشان دهنده وجود مشکل در نمودار رشد کودک

چند الگوی نمودار رشد مختلف ممکن است نشانه یک مشکل در سلامتی باشد و پزشک یا مراقب بهداشتی کودک را بیش از دیگران نگران کند: «وقتی صدک وزن یا قد کودک از الگوی پیروی شده تغییر می­‌کند.»

به عنوان مثال: اگر قد و وزن، هر دو تا 5 سالگی روی خط صدک 60 قرار داشته باشند، و سپس قد در 6 سالگی به صدک 30 کاهش یابد، ممکن است نشان دهنده یک مشکل رشد باشد زیرا کودک از الگوی خود پیروی نمی کند. اما تغییر صدک همیشه به معنای وجود مشکل نیست. بسیاری از بچه‌ها ممکن است در برخی از مراحل رشد تغییراتی در صدک‌­های رشد نشان دهند. که این امر به ویژه در دوران نوزادی و بلوغ رایج است.

• زمانی که یکی از اندازه‌گیری‌های کودک شما کمتر از صدک 10 یا بالاتر از صدک 90 برای سن او باشد.
• اگر در طول زمان اندازه­‌گیری، سر خیلی آهسته یا خیلی سریع رشد می­‌کند.
• هنگامی که بچه ها با همان سرعتی که وزن‌شان افزایش می‌یابد قدشان بلندتر نمی شود.

به عنوان مثال:

«اگر قد پسری در صدک 40 و وزن او در صدک 85 باشد، به این معنی است که قد او از 40 درصد بچه‌های هم سن بلندتر است، اما از 85 درصد بچه‌های هم سن خود وزن کمتری دارد. که این امر ممکن است نشانه بروز  یک مشکل باشد.»

از سوی دیگر، اگر او هم از نظر قد و هم وزن در صدک 85 قرار داشته باشد و در طول زمان از این الگو پیروی کند، معمولاً به این معنی است که یک کودک سالم است و فقط بزرگتر از حد متوسط ​​است.

پس اگر در مورد رشد فرزندتان – یا نمودارهای رشد – سوالی دارید با پزشک خود صحبت کنید. رشد غیر طبیعی در نمودارهای رشد تنها نشانه‌­ای از یک مشکل احتمالی است. پزشک کودک شما تعیین خواهد کرد که آیا این یک مشکل پزشکی واقعی است یا این­‌که رشد کودک شما فقط باید به دقت تحت نظر باشد. (بیشتر بدانید: بهترین و جدیدترین منبع راهنمای روانشناسی مادر و کودک)

آیا نمودار رشد دختران و پسران با هم متفاوت است؟

آیا همه بچه‌ها بر روی یک نمودار رشد اندازه گیری می‌­شوند؟ پاسخ خیر است. نمودار رشد دختران و پسران با هم متفاوت است، زیرا آنها در الگوهای مختلف و با نرخ های متفاوت رشد می­‌کنند.

چند دسته‌بندی برای نمودار رشد کودک وجود دارد که در ذیل به آنها اشاره کرده‌ایم:

• یک مجموعه از نمودارها برای نوزادان از بدو تولد تا 36 ماهگی استفاده می‌­شود.
• مجموعه چارت­‌های رشد دیگری برای کودکان و نوجوانان 2 تا 20 ساله مورد استفاده قرار می­‌گیرد.
• همچنین، نمودارهای رشد ویژه را می‌­توان برای کودکان مبتلا به بیماری های خاص، مانند سندرم داون، یا کسانی که زود به دنیا آمده اند، استفاده کرد.

سخن پایانی

به نظر می‌­رسد براساس آنچه محققان بیان می‌­دارند، جغرافیا می­‌تواند تاثیر مستقیمی بر رشد یک کودک و به تبع آن نمودار رشد کودک داشته باشد. سایت springer open در یکی از مطالعات خود که بر روی کودکان ایران صورت گرفته نتایجی را منتشر کرده است. اطلاع از آن خالی از لطف نیست. (شاید برای شما جالب باشد: تاریخچه پوشاک کودکان و مروری بر مد خردسالان)

این مطالعه مبتنی بر جمعیتی شامل 1325 و 761 کودک سالم بود که بین سال‌های 1381 تا 1394 در اصفهان – ایران متولد شدند. متخصصان مراقبت‌­های بهداشتی قد و وزن کودکان را در مراکز بهداشتی اندازه گیری کردند. روش لامبدا-مو-سیگما برای ساخت نمودارهای رشد سن و جنس خاص اندازه گیری های آنتروپومتریک استفاده شد. نمونه مورد مطالعه 1029 پسر و 1057 دختر بود.

• صدک های قد، وزن و BMI پسران در تمام گروه های سنی بیشتر از دختران بود.
• الگوهای وزنی کودکان مورد مطالعه نزدیک به الگوهای مرجع WHO در صدک های پایین بود.
• کودکان مورد مطالعه ما، به ویژه دختران، در مقایسه با استانداردهای WHO بر اساس صدک‌های میانی و بالایی توزیع وزن سبک‌تر بودند.
• در مقایسه با استانداردهای WHO، پسران مورد مطالعه ما به خصوص در سنین بالاتر قد بلندتری داشتند.
• صدک‌­های BMI برای نمونه‌­های مورد مطالعه ما به طور قابل توجهی کمتر از استانداردهای WHO بود.

برای مطالعه و دریافت راهنمای کامل‌تر در خصوص این موضوع می‌توانید مروری بر صفحه اختصاصی سلامت و تغدیه داشته باشید.

پی‌نوشت مطلب:

• این یادداشت ترکیبی‌ست از دو مقاله با عنوان What Are Growth Charts و Growth chart که پیشتر در نشریه اینترنتی kidshealth.org و medlineplus.gov منتشر شده و توسط تیم تحریریه بی‌سی‌سی مگ تدوین و ترجمه شده است.
• بی‌سی‌سی مگ ژورنالی برای مادران و کودکان است که مستقیما با رویکرد حمایت از مخاطبان و همراهان و همچنین اطلاع‌رسانی، با اتکا بر منابع معتبر و به پشتوانه سیاست‌های مراقبتی این برند لباس نوزاد و کودک منتشر می‌گردد. لازم به ذکر است که هیچ یک از مطالب یا مقالات بی‌سی‌سی مگ جایگزین مشاوره یا نظر مستقیم پزشک متخصص نخواهد بود. بنابراین همواره مشورت با پزشک را اولویت خود قرار دهید.