اولین دندان نوزاد، علائم و ۹ نکته ضروری برای آگاهی والدین

دندان در آوردن نوزاد یا کودک نوپای شما یکی از مراحل جذاب و شیرینی‌ست که البته ممکن است دردسرهایی نیز داشته باشد. برای بسیاری از والدین این پرسش‌ها مطرح است که اولین دندان نوزاد چه زمانی روی لثه‌ها ظاهر خواهد شد؟ مهم‌ترین علائم دندان در آوردن کودک چه مواردی‌ست؟ یا به طور کل دندان‌های کودک به چه ترتیبی ظاهر می‌شوند؟

اولین نکته‌ای که والدین باید درک کنند این موضوع است که: «پروسه دندان در آوردن در نوزادان باهم فرق دارد.»

از طرفی بسیاری از والدین نگران مواردی هستند که از آن اطلاعی ندارند. مثلا: آیا فلوراید باید در ۶ ماهگی به رژیم غذایی کودک افزوده شود؟ یا آیا ماساژ دادن لثه‌ها، دادن یک چیز سرد یا استامینوفن در زمان درد مجاز است؟
در این یادداشت به همه این سوالات پاسخ خواهیم داد.

۱. آیا اولین دندان نوزاد بین 6 تا 12 ماهگی در می‌آید؟

اینکه اولین دندان کودک چه موقع در می‌آید، در هر کودکی متفاوت است. بعضی کودکان حتی تا ۱ سالگی هم دندان در نمی‌آورند. کودکان معمولا حدود سه ماهگی شروع به کشف دنیا با دهانشان می‌کنند و آب دهانشان زیاد می‌شود و دست‌شان را داخل دهان می‌برند.

بسیاری از والدین می‌پرسند می‌کنند که آیا کودکم در حال دندان درآوردن است یا خیر. اما اولین دندان حدود ۶ ماهگی در می‌آید. دندان اول معمولا در جلوی دهان و در قسمت پایین در می‌آید (دندان پیشین مرکزی پایینی) و کل دندان‌ها معمولا تا ۳ سالگی در می‌آیند.

بعضی از کودکان با دندان به دنیا می‌آیند. بعضی دیگر قبل از 4 ماهگی و بعضی هم بعد از 12 ماهگی شروع به درآوردن می‌کنند. اما بیشتر آنها از حدود 6 ماهگی شروع به این کار می‌کنند. (بیشتر بدانید: حرف زدن کودک برای اولین بار و نکات اساسی که والدین باید بدانند)

۲. مهم‌ترین علائم اولیه رویش دندان نوزاد

دندان‌های کودک گاها بدون درد و ناراحتی ظاهر می‌شوند. در سایر موارد، ممکن است با علائم زیر مواجه شوید:

• لثه آنها در جایی که دندان در حال رشد است، زخم می‌شود و به رنگ قرمز در می‌آید.
• دمای بدنشان به 38 درجه سانتیگراد می‌رسد.
• یکی از گونه‌هایشان قرمز می‌شود.
• روی صورت دچار راش می‌شوند.
• گوش خود را مالش می‌دهند.
• بیش از حد پیچ و تاب می‌خورند.
• چیزهای زیادی را می‌جوند.
• بیش از حد معمول مضطرب هستند.
• خوب نمی‌خوابند.

بعضی‌ها فکر می‌کنند که دندان درآوردن باعث علائم دیگری مانند اسهال می‌شود، اما هیچ شواهدی مبنی بر بروز این عوارض وجود ندارد. هر کسی کودکش را بهتر می‌شناسد. در صورت مشاهده علائمی که باعث نگرانی شما می‌شود، با پزشک مشورت کنید.

۳. دندان‌های کودک به چه ترتیبی ظاهر می‌شوند؟

نحوه رویش دندان‌های کودک به طور تقریبی اینطور است:

• دندان‌های پیشین پایینی-این دندان‌ها معمولا اولین دندان‌هایی هستند که بین 5 تا 7 ماهگی رشد می‌کنند.
• دندان‌های پیشین بالایی-این دندان‌ها در حدود 6 تا 8 ماهگی رشد می‌کنند.
• دندان‌های پیشین جانبی بالایی (هر دو طرف)-این دندان‌ها در حدود 9 تا 11 ماهگی رشد می‌کنند.
• دندانهای پیشین جانبی پایینی (هر دو طرف)-این دندان‌ها در حدود 10 تا 12 ماهگی رشد می‌کنند.
• اولین دندان‌ آسیا (دندان‌های پشتی)-این دندان‌ها در حدود 12 تا 16 ماهگی رشد می‌کنند.
• دندان نیش (بین دندان‌های پیشین جانبی و اولین دندان آسیا)-این دندان‌ها در حدود 16 تا 20 ماهگی رشد می‌کنند.
• دومین دندان آسیا-این دندان‌ها در حدود 20 تا 30 ماهگی رشد می‌کنند.

اکثر کودکان تا دو و نیم سالگی تمام دندان‌های خود را خواهند داشت.

۴. آیا فلوراید باید در ۶ ماهگی به رژیم غذایی کودک افزوده شود؟

فلوراید یک ماده معدنی است که با سخت کردن مینای دندان به جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها کمک می‌کند. خبر خوب این است که فلوراید به آب شهر اضافه می‌شود.

وقتی کودک شروع به غذا خوردن می‌کند، به او مقدار کمی آب بدهید (حدود ۶ ماهگی). با یک متخصص اطفال مشورت کنید و بپرسید که آیا آب شهری فلوراید دارد، یا کودک شما به فلوراید بیشتری نیاز دارد یا خیر. فلوراید معمولا در آب معدنی وجود ندارد.

۵. آیا ماساژ دادن لثه‌ها، دادن یک چیز سرد یا استامینوفن در زمان درد مجاز است؟

دندان درآوردن معمولا باعث ناراحتی کودکان نمی‌شود، هرچند خیلی از والدین متوجه می‌شوند که کودکشان دندان در می‌آورد. ممکن است کودک در جایی که دندان در می‌آید، احساس ناراحتی کند. لثه در اطراف دندان ورم می‌کند و حساس می‌شود و ممکن است مقدار آب دهان افزایش پیدا کند.

والدین می‌توانند با ماساژ دادن لثه با انگشت‌های تمیز، دادن غذاهای جامد به کودک، استفاده از حلقه‌های دندانی و پارچه‌های خیس و منجمد به کاهش درد دندان کمک کنند.

اگر به او بیسکوئیت می‌دهید، به نحوه خوردن آن دقت کنید. تکه‌های بزرگ بیسکوئیت ممکن است باعث خفگی کودک شوند. بعلاوه، بیسکوئیت‌ها چندان مغذی نیستند و بیشتر حاوی شکر و نمک هستند.

دمای بدن کودک ممکن است هنگام دندان درآوردن بالا برود، هر چند که یک تحقیق در سال ۲۰۱۶ نشان داد که تب واقعی (دمای بالای 100.4 درجه فارنهایت یا ۳۸ درجه سانتی‌گراد) به خاطر دندان درآوردن نیست و نشانه بیماری یا عفونت است که نیاز به درمان دارد.

اگر کودک واقعا ناراحت است، قبل از مصرف استامینوفن (تایلانول) با متخصص اطفال مشورت کنید، یا اگر کودک بیش از ۶ ماه دارد، درباره ایبوپروفن (ادویل، موترین) سوال کنید. از دکتر در مورد دوز مناسب دارو بر اساس سن و وزن بچه سؤال کنید.

۶. دندان نوزاد و چیزهایی که باید از آنها اجتناب کنید

از قرص‌های دندانی که دارای سم بلادن هستند و ژل‌های حاوی بنزوکائین اجتناب کنید. بلادن و بنزوکائین باعث بی‌حسی دندان کودک می‌شوند، اما سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در مورد عوارض جانبی این داروها هشدار داده است.

استفاده از گردنبندهای کهربایی دندانی نیز توصیه نمی‌شود. این گردنبند‌ها دور گردن نوزاد می‌پیچند و به او حس خفگی می‌دهند، یا ممکن است باعث خفگی او شوند. بعلاوه، هیچ تحقیقی در خصوص تأثیر استفاده از این گردنبندها وجود ندارد.

۷. خب چطور باید مسواک کنید؟

وقتی دندان نوزاد در می‌آید، باید دندانش را روزی دو بار با یک خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک کنید، مخصوصا بعد از مصرف نوشیدنی یا آخرین غذایی که میل کرده است. هیچ‌وقت کودک را با شیشه‌شیر در تخت نگذارید، چون باعث پوسیدگی دندان می‌شود.

آکادمی متخصصان اطفال (AAP) و انجمن دندان‌پزشکان آمریکا (ADA) توصیه می‌کنند وقتی تعداد دندان‌های کودک به 3 رسید، هنگام مسواک زدن به اندازه یک نخود از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید.

وقتی کودک بزرگ‌تر شد، به او یاد دهید که باقیمانده خمیر دندان را از دهانش خارج کند. بهتر است تا 6 سالگی، خودتان برایش خمیر دندان بزنید.

خانواده‌ها باید در زمان مسواک زدن کودک را کنترل کنند و مراقبش باشند، تا وقتی که به ۷ یا ۸ سالگی می‌رسند. هر وقت کودک توانست نامش را بنویسد، یعنی می‌تواند مسواک هم بزند.

۸. از پزشک اطفال در مورد دندان نوزاد و وارنیش فلوراید سوال بپرسید.

در جریان معاینات منظم، متخصص اطفال به معاینه دندان و لثه کودک می‌پردازد تا مطمئن شود که سالم هستند. همچنین به شما می‌گوید که چطور آنها را سالم نگه دارید.

آکادمی متخصصان اطفال و کارگروه خدمات پیشگیرانه ایالات متحده توصیه می‌کنند که از وارنیش فلوراید برای کودکان استفاده کنید.

اگر کودک شما هنوز دندانپزشک ندارد، از متخصص اطفال بپرسید که آیا می‌توانید از وارنیش فلوراید استفاده کنید یا خیر. اگر کودک دندانپزشک مخصوص دارد، از فلوراید در مطب پزشک استفاده شود. هرچه کودک زودتر از وارنیش فلوراید استفاده کند، دندان‌هایش دیرتر خراب خواهند شد.

۹. وقتی اولین دندان نوزاد درآمد، یک نوبت از دندانپزشک بگیرید.

وقتی اولین دندان کودک تا 1 سالگی درآمد، اولین نوبت معاینه را از دندانپزشک بگیرید. آکادمی متخصصان اطفال آمریکا توصیه می‌کند که همه کودکان باید تحت معاینه یک دندانپزشک قرار بگیرند و یک برنامه خانگی برای بهداشت دهان و دندان خود داشته باشند.

دندانپزشک به شما اطمینان می‌دهد که همه دندان‌ها به طور طبیعی در حال رشد هستند و دندان‌های کودک مشکلی ندارند. دندانپزشک توصیه‌های بیشتری در رابطه با بهداشت مناسب به شما خواهد کرد.

اگر در محل زندگی خود یک دندانپزشک متخصص ندارید، دنبال یک دندانپزشک عمومی بگردید که بتواند دندان‌های کودک را معاینه کند.

برای مطالعه و دریافت راهنمای کامل‌تر در خصوص این موضوع می‌توانید مروری بر صفحه اختصاصی مقالات حوزه نوزادی داشته باشید.

پی‌نوشت مطلب:

• این یادداشت با برداشتی از مقالاتی با عنوان Baby’s First Tooth: 7 Facts Parents Should Know و Baby teething symptoms (که پیشتر در نشریه اینترنتی healthychildren.org و nhs.uk انتشار یافته) توسط تیم تحریریه بی‌سی‌سی مگ تدوین و ترجمه شده است.
• بی‌سی‌سی مگ ژورنالی برای مادران و کودکان است که مستقیما با رویکرد حمایت از مخاطبان و همراهان و همچنین اطلاع‌رسانی، با اتکا بر منابع معتبر و به پشتوانه سیاست‌های مراقبتی برند بی‌سی‌سی منتشر می‌گردد. لازم به ذکر است که هیچ یک از مطالب یا مقالات بی‌سی‌سی مگ جایگزین مشاوره یا نظر مستقیم پزشک متخصص نخواهد بود. بنابراین همواره مشورت با پزشک را اولویت خود قرار دهید.