۱۰ نیاز اساسی از مهم‌ترین نیازهای روانی کودکان

درک نیازهای روانی کودکان یک ضرورت است. در سال 1946 و بعد از جنگ جهانی دوم، سازمانی به نام یونیسف با عنوان انجمن بین‌المللی ویژه کودکان سازمان ملل شکل گرفت. اهمیت توجه به نیازهای روانی کودکان و وضع قوانینی در این باره از آن زمان احساس می‌شد. پس از آن نیز پیمان‌نامه حقوق کودک با 54 ماده به تصویب رسید و حقوقی را برای کودکان قائل شد.

یاد گرفتن مهارت‌های ارتباطی، حل مسئله، همدلی، کنترل خشم و … به رشد روانی یک کودک و زندگی سالم در بزرگسالی او کمک خواهد کرد. توجه و فهم نیازهای روانی کودکان یک اولویت اساسی‌ست. مطمئنا با ارزش‌ترین دارایی ما والدین، فرزندانمان‌اند. با این حال، اغلب به دلیل نیازها و خواسته‌های خود فراموش می‌کنیم که آنها دارای شخصیتی مستقل و منحصربه‌فرد هستند.

چطور می شود بچه های کوچک تا این حد باهوش و مردها تا این حد احمق باشند؟ آموزش باید این کار را انجام داده باشد.

الکساندر دوما

ما گاها از روی حسن نیت و یا مشکلات حل‌نشده، کنترل‌گر یا زورگو می‌شویم و آزادی عملی را که فرزندانمان برای رشد نیاز دارند، از آنها می‌گیریم. به طور مشخص این یعنی نادیده گرفتن مهم‌ترین نیازهای روانی کودکان و چشم‌پوشی از آنها.

فرزندپروری مستلزم آن است که بین دوست داشتن، تربیت و اجازه دادن به آنها برای تجربه و کشف خویشتن به یک تعادل برسیم. همه کودکان یک سری نیازهای اساسی دارند که اگر با رعایت تعادل برای آنها فراهم شود، کمک می‌کند که انعطاف‌پذیری لازم را برای درک قدرت درون توسعه دهند.

چرا در نظر گرفتن نیازهای روانی کودکان و نوزادان مهم است؟

در نظر گرفتن نیازهای روانی کودکان و نوزادان در مراحل اولیه رشد از اهمیت والایی برخوردار است زیرا این دوره زمانی بنیادین برای رشد شناختی، عاطفی و اجتماعی کودک به شمار می‌آید. در ادامه دلایل اصلی اهمیت توجه به نیازهای روانی در این دوران را توضیح خواهیم داد:

تثبیت احساس امنیت و اعتماد

نشانه‌های این مورد مهم به شرح زیر هستند:

ایجاد پیوند عاطفی قوی

نوپایان و کودکان در اوایل زندگی به تعاملات مثبت با مراقبان خود برای ایجاد پیوند عاطفی قوی نیاز دارند. این پیوند امنیت عاطفی لازم را برای رشد صحیح روانی فراهم می‌کند.

ایجاد اعتماد و ایمنی

وقتی که نیازهای عاطفی کودکان به‌خوبی پاسخ داده ‌شود در آنها حس اعتماد و ایمنی شکل می‌گیرد که بر کلیه روابط آینده‌شان تأثیرگزاری پایدار دارد.

توسعه مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی

در این زمینه باید به موارد زیر دقت داشته باشید:

ایجاد مهارت‌های زبانی و اجتماعی

توجه به نیازهای روانی کودکان موجب تقویت مهارت‌های زبانی و اجتماعی آنها می‌شود و به کودک امکان می‌دهد بهتر با دنیای پیرامون خود تعامل کند.

بروز همدلی و درک احساسات

با برآورده شدن نیازهای عاطفی، کودکان شروع به فهمیدن و شبیه‌سازی احساسات خود با دیگران می‌کنند که پایه‌گذار همدلی و فهم اجتماعی آنها خواهد بود.

پیشگیری از مشکلات روانی و رفتاری

برای پیشگیری از این مشکلات بهتر است که موارد زیر را در نظر داشته باشید:

کمک به کاهش اضطراب و افسردگی

شناخت و پاسخ به نیازهای روانی کودکان می‌تواند خطر بروز مشکلاتی مانند اضطراب و افسردگی را در دوران کودکی و بزرگسالی کاهش دهد.

توجه به کاهش رفتارهای پرخاشگرانه

وقتی نیازهای روانی کودکان برآورده می‌شود احتمال بروز رفتارهای پرخاشگرانه کاهش خواهد یافت. زیرا کودکان راه‌های مناسبی برای بیان احساسات خود خواهند داشت.

تشکیل عزت‌نفس و خودپذیری

این مورد بسیار بسیار در شکل‌گیری فرزندی خودساخته، قوی و اجتماعی موثر خواهد بود:

کمک به ایجاد عزت‌نفس مثبت

کودکانی که احساس ارزشمندی و تعلق به خانواده و محیط را دارند، عزت‌نفس و خودباوری بیشتری را در خود پرورش می‌دهند.

اهمیت خودشناسی

حمایت از نیازهای روانی کودکان به آنان کمک می‌کند تا از همان سنین پایین خود را به‌عنوان افرادی با ارزش و خوشایند بشناسند.

تاکید بر رشد شناختی و فکری

این رشد خط فکری کودک شما و زمینه‌های پیشرفت او را فراهم خواهد کرد:

کمک به ترویج تفکر خلاق و انتقادی

بستر عاطفی سالم و پاسخ‌دهی به نیازهای روانی کودکان به ایشان امکان می‌دهد تا به راحتی کنجکاوی طبیعی خود را کاوش کرده و تفکر خلاق و انتقادی را توسعه دهند.

توانایی حل مسئله

با ایمنی عاطفی مناسب کودکان راحت‌تر می‌توانند به مواجهه با چالش‌ها و موقعیت‌های نو با اعتماد به نفس بپردازند.

در مجموع توجه به نیازهای روانی کودکان در سال‌های ابتدایی زندگی آنها، زمینه‌ساز رشد سالم در تمام جنبه‌های زندگی می‌شود و می‌تواند به پیشگیری از بسیاری از مشکلات روانی و رفتاری در آینده کمک کند. این امر نشان‌دهنده اهمیت بزرگی است که باید برای سلامت روانی و عاطفی کودکان قائل شویم. اما به طور مشخص در ادامه  این یادداشت ۱۰ نیاز اساسی از مهم‌ترین نیازهای روانی کودکان را مرور خواهیم.

1. عشق‌ورزی به کودکان

عشق ورزی یکی از مهم‌ترین نیازهای روانی کودکان است. همه کودکان به عشق نیاز دارند و لایق محبت هستند. ما می‌توانیم به فرزندان‌مان «چیزهای» زیادی بدهیم و «لذت‌هایی» را به آنها منتقل کنیم که برای آن زحمتی نکشیدند و یا سزاوار آن نیستند. اما اگر این لذت‌ها بدون زحمت باشد، فقط باعث می‌شود که آنها احساس پوچی کنند. وقتی با همین «چیزها» عشق می‌ورزیم، بچه‌هایی را تربیت می‌کنیم که ظرفیت پایینی برای تجربه شادی پایدار دارند.

چیزی که هرگز نمی‌توانیم بیش از حد به فرزندانمان بدهیم، عشق و محبت خودمان است. عشق یک چیز ساده و غیر مادی است و با احساس پذیرش کامل در کودکان سر و کار دارد. ما به آنها عشق می‌ورزیم، زیرا عشق همان چیزی است که سزاوار آن هستند.

2. ایمان و خودباوری به کودکان

بزرگ کردن بچه‌ها دلهره‌آور است و ما والدین ممکن است آنقدر درگیر ترس شویم که ایمان خود را فراموش کنیم. ایمان ما به فرزندان، خودباوری آنها را شکل می‌دهد. وقتی کودکان ترسِ ما را در هر کار کوچک جدیدی که می‌خواهند انجام دهند و یا کشف و تجربه کنند می‌بینند، تحت سیطره ترس‌های ما قرار گرفته و می‌فهمند که به آنها ایمان نداریم.

این پیام پنهان، کودکان را تضعیف می‌کند و باعث می‌شود که خودشان را باور نداشته باشند، یا در برابر ماهیت کنترل‌گر ترس ما عصیان کنند. ما باید به فرزندان خود ایمان داشته باشیم و برای مبارزه، کشف و موفقیت به آنها کمک کنیم.

3. اعتماد به نفس دادن به کودکان

اعتماد بنفس یکی از اساسی‌ترین و مهم‌ترین نیازهای روانی کودکان است. وقتی فرزندان ما احساس می‌کنند که به آنها ایمان داریم، طبیعتا اطمینان بیشتری به خودشان پیدا می‌کنند. وقتی با آنها مشاجره می‌کنیم و نشان می‌دهیم که به شخصیت یا توانایی آنها در تصمیم‌گیری باور نداریم، در مقابل آنها ایستاده و در دو تیم مختلف قرار می‌گیریم. ما والدین باید بپذیریم که فرزندانمان افرادی متفاوت و منحصر به فرد هستند.

به آنها فرصت تصمیم‌گیری دهید. مثلا پروسه خرید لباس کودک فرصت خوبی‌ست. باید به آنها اجازه دهیم فضای متفاوتی داشته باشند و باور کنیم که به اندازه کافی بزرگ شده‌اند که بیافتند، بلند شوند و دفعه بعد بهتر عمل کنند. اگر به اشتباهات یا تصمیمات آن‌ها با عصبانیت واکنش نشان دهیم، آنها به تدریج انگیزه‌های خود را برای پیشرفت از دست می‌دهند.

4. کودکان به صبر ما نیاز دارند نه فشار ما

فرزندپروری یک امر چالش‌برانگیز است، زیرا ما ایده‌ای در ذهن داریم که فکر می‌کنیم برای فرزندانمان بهترین گزینه است و ممکن است برای رسیدن به آن نقطه به آنها فشار بیاوریم. با این حال، فرزندان ما به صبر ما نیاز دارند، نه فشار ما. درک نیازهای روانی با اتکا بر شیوه‌های اثر بخش روانشناسی کودک  می‌تواند تاثیر بسزایی بر کودکان داشته باشد. نباید فراموش کنیم که بچه‌ها نیاز دارند کمک کنیم تا با سرعت دلخواه خود پیش بروند. رشد هر کودک در مسیر منحصر به فرد خود صورت می‌گیرد.

اگر آنها در هر زمینه‌ای از زندگی در حد و اندازه لازم نباشند، وارد کردن فشار و کنترل‌گری فقط آنها را به سمت شکست سوق می‌دهد. ما معتقدیم که صبر نشان می‌دهد آنها به مرور زمان و با تمرین کافی راهشان را پیدا خواهند کرد. اگر بیش از حد به آنها فشار بیاوریم، روحیه و شاید حتی انگیزه آنها را از بین خواهیم برد. قطعا دوست نداریم بچه‌هایی تربیت کنیم که فقط در صورت انجام وظایفشان عشق دریافت می‌کنند. آنها میمون نیستند.

5. انتقال حس دلبستگی به کودکان

لمس کردن یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین جوانب یک رابطه است. لمس کردن، هورمون‌های ما را برای پیوند، عشق و احساس امنیت برانگیخته می‌کند و نشان داده که تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر کاهش سطح استرس دارد (در همین رابطه: ۷ نکته اساسی درباره اهمیت رابطه مادر و فرزند). فرزندان ما قرار است مثل هر انسان دیگری از یک دوره برزخ بگذرند. وقتی می‌بینیم که آنها در حال مبارزه هستند، نباید نگرانی‌های خود را روی دوش آنها بگذاریم.

ما باید محبت و حمایت خود را نشان دهیم و به آنها بفهمانیم که «این نیز بگذرد.» محبت و دلبستگی مثل یک قاشق شکر است که به کاهش تلخی‌ها کمک می‌کند. با فرزندان خود صحبت کنید، آنها را دوست داشته باشید و آنها را در آغوش بگیرید. هرگز داد نزنید.

6. مشورت با کودکان

نقش ما به عنوان والدین این است که بازخوردمان را به آنها ارائه کنیم. این امر به شکل‌گیری شخصیت آنها کمک می‌کند. وقتی انتقاد می‌کنیم، داد می‌زنیم، سرزنش می‌کنیم یا حالت منفعل-تهاجمی به خود می‌گیریم، آنها نمی‌توانند رشد کنند. آنها خرد می‌شوند یا عصبانی می‌شوند و در مورد خود، توانایی‌های خود و ما حس منفی پیدا می‌کنند.

وقتی درد را از آنها می‌گیریم و به آنها فرصت شکست نمی‌دهیم، شانس رسیدن به شادی را از آنها می‌دزدیم. فرزندان ما به مشورت ما نیاز دارند تا بفهمند که مهم‌ترین بخش زندگی، مبارزه ارزشمند برای کشف معنا و هدف است.

7. اجتناب از مقایسه کودکان با یکدیگر

عدم مقایسه بچه‌ها یکی دیگر از مهم‌ترین نیازهای روانی کودکان است. هر کودکی پا به جهان می‌گذارد تا خودش باشد. آنها اینجا نیستند که شبیه ما باشند، آنها اینجا نیستند که از خواهر و برادرها، همسالان خود یا فرزندان دوستانمان بهتر باشند.

وقتی کودکان را با هم مقایسه می‌کنیم، به آنها می‌گوییم که به خوبی دیگران نیستند. این امر انگیزه آنها را تضعیف می‌کند و باعث می‌شود احساس کمبود کنند. مقایسه‌ای وجود ندارد. شما فقط می‌توانید یک نفر را با خودش مقایسه کنید.

حتی در این صورت هم همه ما لحظات بدی در زندگی داریم که آرزو می‌کنیم از آن بگذریم. اگر می‌خواهیم از مقایسه استفاده کنیم، فقط باید مثالی بزنیم که نشان می‌دهد فرزندان ما چقدر نسبت به قبل پیشرفت کرده‌اند. به جای مقایسه، از دلسوزی استفاده کنید.

8. راهنمایی کودکان

وظیفه ما این است که مفاهیم درست و نادرست را به فرزندان خود آموزش دهیم، اما حق نداریم برای شخصیت آنها تصمیم بگیریم. ما والدین باید از کنترل‌گری، مدیریت و دور کردن فرزندانمان از علایق طبیعی‌شان اجتناب کنیم. ما باید به آنها اجازه دهیم تا فرایند تصمیم‌گیری را در خود کشف کنند.

اگر نسبت به انتخاب‌های آن‌ها ناامیدی نشان دهیم، به این دلیل که  انتخاب‌های ما نیستند، یعنی قصد داریم آنها را مدیریت کنیم. برای آنکه رهبران بزرگی باشیم، باید آنطور زندگی کنیم که دوست داریم و هدفی فراتر از فرزندانمان داشته باشیم، تا نیازی نباشد که زندگی و رویاهای تحقق‌نیافته خود را در فرزندانمان بجوییم. این مسئولیت آنها نیست که کمبودهای ما را جبران کنند.

اگر می‌خواهید فرزندانتان باهوش شوند برای آن ها قصه‌های افسانه‌ای بخوانید. اگر می‌خواهید باهوش‌تر باشند، افسانه‌های بیشتری بخوانید.

آلبرت انیشتین

9. احترام به کودکان یک اصل است

اگر به فرزندان خود احترام نگذارید، آنها نیز به نوبه خود به شما احترام نمی‌گذارند. بچه‌ها همانطور که شما رفتار می‌کنید و نه آنطور که حرف می‌زنید، رفتار می‌کنند. آنها صرفا به این دلیل که بالغ هستید به شما احترام نمی‌گذارند. آنها فقط می‌توانند به بزرگسالی احترام بگذارند که به ایشان احترام بگذارد. اگر آنها را مسخره کنید، شما را مسخره می‌کنند و نافرمانی در پیش می‌گیرند.

اگر می‌خواهید مورد احترام آنها باشید، به خودتان احترام بگذارید و به آنها نشان دهید که احترام گذاشتن چگونه است. مهم‌تر از همه، به آنها احترام بگذارید. با احترام گذاشتن، به طور طبیعی یاد می‌گیرند که به خود و شخص شما احترام بگذارند.

اگر به عنوان والدین از نظر عاطفی نابالغ هستید و فرزندانتان را عصبانی و مسخره می‌کنید، کج‌خلقی در پیش گرفته و آنها را نادیده می‌گیرید، در واقع به آن‌ها یاد می‌دهید که دقیقا به همین شکل به شما و زندگی خود واکنش نشان دهند.

10. اختصاص زمان برای کودکان یک نیاز است

کودکان به عشق، زمان و توجه شما احتیاج دارند. هیچ جایگزینی برای شما وجود ندارد. هرگز اجازه ندهید که پرستار بچه، موبایل، بازی‌های ویدئویی یا مسائل دیگر جای شما را بگیرند یا مراقب فرزندان شما باشند. بسیاری از ما با وجود مشکلات فراوان تعهداتی داریم، اما بچه‌ها باید در اولویت باشند. اختصاص زمان یکی از مهم‌ترین نیازهای روانی کودکان است.

هر روز زمانی را به وقت گذراندن با فرزندان اختصاص دهید و با هر ظرفیتی که می‌توانید به رشد آنها کمک کنید. در مورد نوجوانان، ممکن است 5 تا 10 دقیقه گفتگوی رودررو تمام چیزی باشد که آنها نیاز دارند، اما مطمئن شوید که این توجه را دریافت می‌کنند. هر زمان که فرزندانمان نیاز دارند، باید بدانند که ما در کنارشان هستیم.

برای مطالعه و دریافت راهنمای کامل‌تر در خصوص این موضوع می‌توانید مروری بر صفحه اختصاصی روانشناسی مادر و کودک داشته باشید.

پی‌نوشت مطلب:

• این مطلب با برداشتی از مقاله‌ای با عنوان Things Our Children Need From Us As Their Parents (که پیشتر در نشریه اینترنتی huffpost.com منتشر شده)، توسط تیم تحریریه بی‌سی‌سی مگ تدوین و ترجمه شده است.
• بی‌سی‌سی مگ، ژورنالی برای مادران و کودکان است که مستقیما با رویکرد حمایت از مخاطبان و همراهان و همچنین اطلاع‌رسانی، با اتکا بر منابع معتبر و به پشتوانه سیاست‌های مراقبتی برند بی‌سی‌سی منتشر می‌گردد. لازم به ذکر است که هیچ یک از مطالب یا مقالات بی‌سی‌سی مگ جایگزین مشاوره یا نظر مستقیم پزشک متخصص نخواهد بود. بنابراین همواره مشورت با پزشک را اولویت خود قرار دهید.